Τα χαλαρά αποτελέσματα που απομένουν στον ενεργειακό τομέα φέτος θα κυμανθούν αναπόφευκτα το 2026, λένε ειδικοί στην Cyprus Mail. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι επίμονες υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και οι κυλιόμενες διακοπές ρεύματος είναι πιο πιθανές παρά όχι. Μερικές από τις πολιτικές αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν είναι στα χέρια της Κύπρου, άλλες λιγότερο.
«Πολλές προκλήσεις θα πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά τη διάρκεια του 2026», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Χατζηστάσου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας με ειδίκευση στην ενέργεια.
"Το περιθώριο για λάθη είναι εξαιρετικά χαμηλό. Αυτό μας αφήνει λίγα περιθώρια για πειραματισμούς και απαιτεί περισσότερο συντονισμό από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και από το πιο έξυπνο μυαλό μας - εάν κληθούν να βοηθήσουν."
Ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Τσαρλς Έλληνας συμμερίστηκε το συναίσθημα.
«Ο ενεργειακός τομέας συνεχίζει να παραμένει ένας από τους πιο προβληματικούς στην Κύπρο. Το 2025 είχαμε κάποιες επιτυχίες και κάποιες αποτυχίες, αλλά δεν υπήρξαν πολλά απτά αποτελέσματα», μας είπε ο Έλληνας.
Ζητήσαμε από τους δύο εμπειρογνώμονες να συνοψίσουν τα διακυβεύματα που διακυβεύονται το 2026. Αυτά είναι εύκολο να εντοπιστούν – αλλά το αν έχει σημειωθεί πρόοδος είναι ένα εντελώς διαφορετικό ερώτημα.
Ο Έλληνας, σύμβουλος στο Atlantic Council, το συνοψίζει: η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει εξαιρετικά υψηλή, κάτι που απαιτεί επείγουσα εξέταση στις αρχές του 2026. Η μετάβαση σε μια ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν έφερε μείωση της τιμής και η κατάσταση δεν είναι πιθανό να αλλάξει το 2026.
Η Κύπρος προηγείται επίσης στις κατά κεφαλήν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη, οι οποίες θα συνεχιστούν και το νέο έτος. Ένας λόγος είναι ότι η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παραμένει χαμηλή και συνεχίζουμε να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλο βαθμό από ντίζελ/βαρύ μαζούτ.
«Ήταν και παραμένει επείγον να στραφούμε στο φυσικό αέριο».
Το πολιορκημένο έργο εισαγωγής LNG στο Βασιλικό φαίνεται ότι θα συνεχίσει να είναι προβληματικό, είπε ο ειδικός.
«Και αυτό παρά το γεγονός ότι αυτό που μένει να ολοκληρωθεί είναι κυρίως η κατασκευή της προβλήτας, η οποία από μηχανολογική άποψη είναι σχετικά απλή».
Δεν υπάρχει ακόμη σαφές σχέδιο, ούτε χρονοδιάγραμμα. Εάν η Κύπρος ολοκληρώσει το έργο, θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις χαμηλές τιμές που έρχονται το 2026 λόγω των αυξανόμενων ποσοτήτων LNG που εισέρχονται στην αγορά.
Η Energean επανέλαβε επίσης την προσφορά της να μεταφέρει φυσικό αέριο με υποθαλάσσιο αγωγό από τα κοιτάσματα της στο Ισραήλ. Αυτό όμως απαιτεί το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου στην Κύπρο.
Το θετικό είναι ότι το υπουργείο Ενέργειας έχει στη διάθεσή του επιλογές για να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις, στις αρχές του 2026. Όσο περισσότερο καθυστερεί η μετάβαση από το ντίζελ/HFO στο φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο περισσότερο οι Κύπριοι θα επιβαρυνθούν από αδικαιολόγητες και εξωφρενικά υψηλές τιμές.
Όσον αφορά την υπεράκτια εξερεύνηση φυσικού αερίου, ο Έλληνας αναμένει ότι η ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου Κρόνος θα προχωρήσει με ταχείς ρυθμούς το 2026, με τις εξαγωγές στην Αίγυπτο να αναμένονται στις αρχές του 2028.
«Αλλά δεν θα μας κάνει πλούσιους», έσπευσε να προσθέσει.
«Το μερίδιο των κερδών της Κύπρου θα έρθει μετά το 2030 και θα είναι λιγότερο από το 0,7 τοις εκατό του ετήσιου προϋπολογισμού. Με την Αίγυπτο να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα εφοδιασμού με φυσικό αέριο, η παροχή κυπριακού φυσικού αερίου στη χώρα αναμφίβολα θα αποφέρει πολιτικά οφέλη».
Η κατάσταση με την ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου της Αφροδίτης είναι λιγότερο σαφής. Παρά την επίλυση των διαφορών Ishai με το Ισραήλ, που αναμένεται στις αρχές του επόμενου έτους, η Chevron πρέπει να λάβει μια επενδυτική απόφαση το 2026 για να προχωρήσει.
Όμως, σύμφωνα με το νέο της επιχειρηματικό σχέδιο, η Chevron έχει θέσει τις κεφαλαιουχικές της δαπάνες για τα επόμενα πέντε χρόνια σε χαμηλό επίπεδο, εστιάζοντας σε έργα υψηλής απόδοσης και κερδοφόρα ανάπτυξη. Με το κόστος του έργου Aphrodite να εκτιμάται στα 4 δισεκατομμύρια δολάρια, αυτό είναι δύσκολο χωρίς σημαντική αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου που θα ήταν διατεθειμένη να πληρώσει η Αίγυπτος.
Σε ό,τι αφορά τη συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ με τον Λίβανο, παρά την πολιτική της επιτυχία, ο Έλληνας δεν αναμένει να αποφέρει απτά και άμεσα οφέλη.
Μάλλον, είπε ο Έλληνας, τα οφέλη θα είναι έμμεσα και πολιτικά.
Ο Χατζηστάσου συμφώνησε – σημείωσε ότι η Chevron δεν έχει λάβει ακόμη τελική επενδυτική απόφαση (FID) για την Αφροδίτη. Ο ενεργειακός γίγαντας εν τω μεταξύ επιδιώκει άλλες προτεραιότητες. Κυριότερα μεταξύ αυτών είναι τα κοιτάσματα πετρελαίου στην ανοιχτή Γουιάνα και η πρόσφατα ανακοινωθείσα συμφωνία φυσικού αερίου με την Αίγυπτο, που εκτιμάται στα 35 δισεκατομμύρια δολάρια, σε διάστημα 15 ετών, η οποία θα παραδώσει 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από το κοίτασμα φυσικού αερίου Λεβιάθαν στη γειτονική χώρα.
Κατά την άποψη του καθηγητή, το κοίτασμα φυσικού αερίου Κρόνος στο τεμάχιο 6 έχει περισσότερες πιθανότητες να αξιοποιηθεί σε συντομότερο χρονικό διάστημα από το Aphrodite – λόγω της γειτνίασής του με τις υποθαλάσσιες εγκαταστάσεις Zohr.
Η αξιοποίηση του κοιτάσματος φυσικού αερίου των 2,5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών (tcf) προς την Αίγυπτο θα απαιτήσει έναν αγωγό μήκους 100 χιλιομέτρων και μια μικρότερη επένδυση από την ENI που ανακάλυψε το αέριο.
Σχετικά με το έπος του Great Sea Interconnector – το επιδιωκόμενο υποθαλάσσιο καλώδιο που συνδέει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Κύπρου και Ελλάδας – ο Έλληνας λέει ότι εάν πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία έως το 2030-2031 όπως είχε προγραμματιστεί, όχι μόνο πρέπει να ληφθεί μια ξεκάθαρη απόφαση για να προχωρήσει το έργο, αλλά η έρευνα διαδρομής πρέπει να ξεκινήσει πριν από τα μέσα του 2026.
«Δυστυχώς», είπε ο Έλληνας, «η επίμονη αμφιθυμία εντός της κυπριακής κυβέρνησης θα συνεχιστεί, τουλάχιστον στις αρχές του 2026, προκαλώντας περαιτέρω σύγχυση και καθυστερήσεις.
«Αλλά δεδομένης της ισχυρής υποστήριξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ελλάδα, το έργο είναι πιθανό να ξεπεράσει αυτές τις δυσκολίες και να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο».
Υποστήριξη μπορεί επίσης να προέλθει από το Ισραήλ που θα ενταχθεί επίσημα στο έργο το 2026, ειδικά μετά την κοινή του απόφαση με την Ελλάδα και την Κύπρο στις 22 Δεκεμβρίου που επιβεβαιώνει την αποφασιστικότητα να προωθήσει το GSI, συνδέοντάς το με τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC).
Η σημασία του IMEC τονίστηκε στην Ιερουσαλήμ κατά την πρόσφατη τριμερή συνάντηση των αρχηγών κρατών Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ.
Στην κοινή συνέντευξη Τύπου μετά τις συνομιλίες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε:
"Θα προωθήσουμε το IMEC. Αυτή είναι μια ιδέα που έχει προβληθεί στο παρελθόν, αλλά πιστεύουμε ότι πρέπει να την κάνουμε πραγματικότητα."
Ο Νετανιάχου συνέχισε: "Είναι ένας θαλάσσιος, σιδηρόδρομος, αγωγός, ενεργειακός αγωγός και καλωδιακή σύνδεση μεταξύ Ασίας και Ευρώπης που διέρχεται από το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα. Και ως μέρος αυτής της προσπάθειας, προωθούμε το Great Sea Interconnector που θα επιτρέψει την ηλεκτρική ενεργειακή συνεργασία των τριών μας χωρών και της Ευρώπης και της Αραβικής Χερσονήσου, και τελικά μπορείτε να τη συνδέσετε και με την Ασία".
Ο Ισραηλινός ηγέτης τόνισε: "Αυτό λοιπόν είναι μεγάλο πράγμα. Και από πολλές απόψεις είναι ο σκελετός του διαδρόμου IMEC. Συζητήσαμε πρακτικά πώς να το προχωρήσουμε και σκοπεύουμε να το προωθήσουμε. Θα το συζητήσω επίσης στην προσεχή συνάντησή μου με τον Πρόεδρο Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες".
Ο Χατζηστάσου εν τω μεταξύ το ονόμασε «όχι και τόσο σπουδαίο θαλάσσιο διασυνδετικό».
Επισήμανε ότι η βιωσιμότητα του έργου εξακολουθεί να αμφισβητείται – όπως φαίνεται από την έλλειψη ενδιαφέροντος από τους επενδυτές. Και παραμένει ασαφές εάν η Κύπρος θα μπορέσει να εισάγει πράσινη ενέργεια από την Ελλάδα, μέσω Κρήτης, από αιολικά πάρκα.
Προεξοφλώντας τα 657 εκατ. ευρώ που έχει δεσμεύσει η ΕΕ για το έργο, οι Κύπριοι φορολογούμενοι θα επωμιστούν περίπου 800 εκατ. ευρώ για το GSI χωρίς μεγάλο έλεγχο στη λειτουργία των υποθαλάσσιων καλωδίων.
Για την ενίσχυση της βιωσιμότητας του έργου, ο Χατζηστάσου πρότεινε να τοποθετηθεί ένα από τα δύο καλώδια (500 MW). Εν τω μεταξύ, καθώς ο χρόνος κυλάει, ο φορέας υλοποίησης του έργου – η Greece’s Admie – διεκδικεί περίπου 250 εκατομμύρια ευρώ για δαπάνες GSI, παρόλο που οι θαλάσσιες έρευνες «δεν έχουν προχωρήσει ούτε εκατοστό τους τελευταίους 10 μήνες».
Ας ελπίσουμε ότι η ενημερωμένη μελέτη σκοπιμότητας που βρίσκεται σε εξέλιξη θα ρίξει λίγο φως σε αυτά τα ερωτήματα.
Στο εσωτερικό μέτωπο, τα πιεστικά προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται – πώς να ενσωματώσετε σωστά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο δίκτυο.
Ο Χατζηστάσου προέβλεψε ότι οι διακοπές ρεύματος θα γίνουν πιο έντονες το 2026.
«Ιδιαίτερα κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας πέφτει και η σχετικά χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος ενισχύει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά, οι διακοπές ρεύματος είναι έτοιμες να αυξηθούν σε περίπου 10 τοις εκατό της συνολικής παραγωγής», προειδοποίησε.
"Αν δεν ενσωματωθεί με την αποθήκευση μπαταριών, ένα σημαντικό ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ απλώς θα χαθεί. Αυτές οι διακοπές ρεύματος όχι μόνο θα παρατείνουν την περίοδο αποπληρωμής για επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά πάνελ, αλλά θα δυσκολέψουν επίσης την Κύπρο να εκπληρώσει τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους της.
«Επομένως, η πρόκληση εδώ είναι να προμηθεύουμε την περίσσεια ηλεκτρική ενέργεια σε μονάδες αφαλάτωσης και όχι απλώς να την απορρίπτουμε με το πάτημα ενός κουμπιού».
Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, είπε ο Χατζηστάσου, είναι δύο άλλα επείγοντα θέματα που θα κυριαρχήσουν στα πρωτοσέλιδα το 2026.
Το ένα είναι η επαρκής (λειτουργική) παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στο νησί. Με την ευρεία υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το φυσικό αέριο του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Δεκέλειας γίνεται όλο και πιο σημαντικό για τη σταθερότητα του ηλεκτρικού δικτύου της Κύπρου.
Αν και η ΑΗΚ έχει λάβει την απόφαση να εγκαταστήσει δύο αεριοστρόβιλους συλλογικής ισχύος 80 MW στη Δεκέλεια, δεν θα τεθούν σε λειτουργία πριν από το 2028.
«Ως εκ τούτου, κατά τις ώρες αιχμής ζήτησης - μεταξύ 6 μ.μ. και 9 μ.μ. - του χειμώνα και του καλοκαιριού του 2026 η πλεονάζουσα ισχύς ηλεκτρικής ενέργειας από τη συμβατική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι λεπτή».
Τα καλά νέα, είπε ο ειδικός, είναι ότι η τράπεζα μπαταριών των 160 MWh που θα εγκαταστήσει η ΑΗΚ στη Δεκέλεια αναμένεται να λειτουργήσει το καλοκαίρι του 2026, εκτός και αν υπάρξουν απροσδόκητες καθυστερήσεις. Εάν όλα πάνε καλά, η μονάδα μπαταρίας θα μειώσει εν μέρει το πρόβλημα των διακοπών ρεύματος.
Παράλληλα, ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς (ΔΣΜ) αναμένεται να εγκαταστήσει έως τα μέσα του 2026 άλλες 400 MWh συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας μπαταριών στην Αθαλάσσα, τη Λάρνακα και την Πάφο.
Αν και τα έργα της ΑΗΚ και του ΔΣΜ θα εξασφαλίσουν επαρκή ισχύ για το νησί, το κόστος της αποθηκευμένης ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό της συμβατικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Επιστροφή στον Έλληνα, ο οποίος μας έδωσε το συμπέρασμα:
Όπως και το 2025, έτσι και το 2026 θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει σοβαρές ενεργειακές προκλήσεις. Η επιλογή μου, κατά σειρά προτεραιότητας, θα ήταν να ολοκληρώσω πρώτα την εισαγωγή του έργου LNG στο Βασιλικό, μετά να εγκαταστήσω μπαταρίες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, να αναβαθμίσω το δίκτυο, να αυξήσω τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ και ταράτσες και να αποφασίσω για τη διασύνδεση GSI.
«Αλλά μην κρατάς την αναπνοή σου».
