«Η ζωή χωρίς παύση για να γιορτάσουμε και να βιώσουμε την ανθρώπινη συντροφικότητα μπορεί να είναι μακρά και κουραστική», λέει η παιδαγωγός και συγγραφέας οίνου και γαστρονομίας Φλωρεντία Κυθρεώτου. Με επίκεντρο την ιστορία των αγαπημένων γλυκών και τη διατήρηση των παραδόσεων, το πρόσφατο εργαστήρι της Μεταμόρφωση των Μελομακάρονων είχε στόχο να σκορπίσει το κέφι των γιορτών.
Η ιστορία των μελομακάρονων ξεκινά απροσδόκητα, με τη Μακαρία, την αρχαία ελληνική θεά του ευλογημένου θανάτου. Ενσάρκωσε την έννοια της ισοτεροφιμίας, ή την επιθυμία να τη θυμούνται και να τη σέβονται πολύ μετά το πέρας, μια ιδέα με την οποία οι αρχαίοι είχαν εμμονή.
Ενώ το όνομα της Μακαρίας σπάνια εμφανίζεται σε σωζόμενες αρχαίες μεταγραφές, δεν ήταν ασήμαντη, καθώς φύλαγε τα Ηλύσια Πεδία, την περιοχή της μετά θάνατον ζωής όπου οι ψυχές των ηρώων και των ενάρετων πάνε να αναπαυθούν. Η λατρεία της Μακαρίας υποσχόταν ειρήνη και γαλήνη μετά θάνατον.
Στην περίπλοκη ιστορία των μελομακάρονων προστίθεται ο ήχος του παρόμοιος με τα ιταλικά μακαρόνια. Σε μια σπάνια ιστορική διασταύρωση, η λέξη για το εμβληματικό ζυμαρικό προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη makaria, η οποία αναφερόταν σε ένα κομμάτι ψωμί που προσφέρεται μετά από κηδείες για να λατρεύει τη θεά, η οποία ονομαζόταν με το ίδιο όνομα.
Αιώνες αργότερα, το ψωμί μετατράπηκε σε ένα γεύμα με βάση τα ζυμαρικά που ονομαζόταν μακαρόνια, και αργότερα στη συνταγή προστέθηκε μέλι (μελί), και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Με αυτά τα αγαπημένα χριστουγεννιάτικα γλυκά να γεφυρώνουν το παρελθόν και το παρόν, η ιστορία τους είναι πιο βαθιά από ό,τι πολλοί φαντάζονται, ως ουσιαστικό μέρος της ατζέντας των κυπριακών διακοπών. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μερικές φορές το ψήσιμο μιας παρτίδας στο σπίτι προκαλεί νοσταλγία, γεμίζοντας τον αέρα με ζεστασιά διακοπών. Για άλλους, φέρνει την επανεμφάνιση αγαπημένων αναμνήσεων.
Ωστόσο, για την Κυθρεώτου η νοσταλγία δεν ήταν ο μόνος λόγος για να ασχοληθεί βαθιά με την παράδοση. "Η παράδοση είναι ισχυρή γιατί διδάσκει την πειθαρχία της απλότητας. Αφαιρώντας ό,τι είναι περιττό, αποφεύγοντας το κενό θέαμα και επιστρέφοντας σε ό,τι είναι ουσιαστικό", είπε, επισημαίνοντας ότι έχει τη δύναμη να μας συγκινήσει, καθιστώντας τον κύριο λόγο για τον οποίο οι μεγαλύτεροι σεφ του κόσμου συνεχίζουν να επιστρέφουν σε αυτήν, μοιράζοντας συχνά εκσυγχρονισμένες συνταγές της ίδιας παραδοσιακής εποχής.
Συνταγές που χρησιμοποιούν απροσδόκητες τεχνικές έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια. Από μελομακάρονα καλυμμένα με σοκολάτα μέχρι τρόπους επαναχρησιμοποίησης των υπολειμμάτων. Το να καλύψετε το μπισκότο με μαύρη, γαλακτοκομική ή λευκή σοκολάτα είναι η πιο συνηθισμένη λύση. Άλλοι χρησιμοποιούν εναλλακτικές γεμίσεις αντί για τα παραδοσιακά θρυμματισμένα καρύδια.
Από τα δαμάσκηνα μέχρι τους χουρμάδες, η αντικατάσταση της γεύσης των ξηρών καρπών με διάφορα είδη φρουτώδη γλυκύτητα και υφή αναδεικνύει το παραδοσιακό γλυκό. Άλλοι προτείνουν να αντικαταστήσετε το μέλι με σιρόπι σφενδάμου ή νέκταρ αγαύης για να δημιουργήσετε μια νόστιμη vegan εκδοχή.
Αλλά σίγουρα ο καλύτερος τρόπος για να επαναχρησιμοποιήσετε τα μελομακάρονα είναι να τα θρυμματίσετε για να δημιουργήσετε ένα εντελώς νέο γλυκό. Χρησιμοποιώντας τα για να σχηματίσετε βάση και καλύπτοντας τα μελομακάρονα με υλικά για cheesecake, του δίνει μια γιορτινή τροπή, ενώ το κάλυμμά του με κρεμώδες ποντίκι δημιουργεί ένα κομψό και αέρινο γλυκό.
«Πρέπει να κάνουμε μια παύση και να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βιώσει τη χαρά των γιορτών και την ανθρώπινη συντροφιά», είπε η Κυθρεώτου, μιλώντας στον κοινό τόπο συνάντησης που ονομάζεται «παράδοση», όπου οι άνθρωποι επανασυνδέονται, θυμούνται και νιώθουν μέρος κάτι μεγαλύτερου.
Στην προκειμένη περίπτωση μέσα από παραδοσιακούς μεζέδες.
Το εργαστήριο κατάφερε να δημιουργήσει παιδεία και πολιτιστική παιδεία μεταξύ των συμμετεχόντων, με τρόπο προσιτό και διασκεδαστικό. Με επίκεντρο την επανερμηνεία κάτι που υπάρχει εδώ και αιώνες, οι συμμετέχοντες έμαθαν να επανασυνδέονται με τις ρίζες τους.
«Ανέδειξε την αξία των ποιοτικών τοπικών προϊόντων και ενθάρρυνε τους ανθρώπους να σκεφτούν πιο συνειδητά τα συστατικά, την ισορροπία γεύσης και απλές τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στο σπίτι», είπε η Κυθρεώτου, «ιδιαίτερα σε μια εποχή που το φαγητό είναι κεντρικό στη φιλοξενία και την οικογενειακή ζωή.
«Ελπίζω ότι οι συμμετέχοντες έφυγαν με μια βαθύτερη εκτίμηση της κυπριακής διατροφικής κουλτούρας ως ζωντανής κληρονομιάς και όχι ως μουσειακής παράδοσης».
