Οι επιστήμονες παρατήρησαν για πρώτη φορά τα πολύ πρώιμα στάδια ενός σουπερνόβα, με ένα τεράστιο αστέρι να εκρήγνυται σε ένα χαρακτηριστικό σχήμα ελιάς.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο, (Very Large Telescope, VLT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου με έδρα τη Χιλή, για να παρατηρήσουν το σουπερνόβα, το οποίο περιελάμβανε ένα άστρο περίπου 15 φορές τη μάζα του δικού μας άστρου, του ήλιου μας, και που βρίσκεται σε έναν γαλαξία που ονομάζεται NGC 3621, περίπου 22 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη προς την κατεύθυνση του αστερισμού Ύδρα.
Σημειώνεται ότι ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος (9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα).
Το σχήμα τέτοιων εκρήξεων ήταν δύσκολο να προσδιοριστεί μέχρι τώρα λόγω της ταχύτητας που σημειώνουν. Η έκρηξη εντοπίστηκε στις 10 Απριλίου 2024, περίπου την εποχή που ο αστροφυσικός Yi Yang του Πανεπιστημίου Tsinghua στην Κίνα είχε φθάσει στο Σαν Φρανσίσκο με το επίσημο αίτημα λίγες ώρες αργότερα να στραφεί το VLT προς τον σουπερνόβα, κάτι που έγινε δεκτό.
Έτσι, οι ερευνητές μπόρεσαν να παρατηρήσουν την έκρηξη μόλις 26 ώρες μετά την αρχική ανίχνευση και 29 ώρες αφότου υλικό από το εσωτερικό του άστρου διέσχισε για πρώτη φορά την αστρική επιφάνεια. Αυτό που είδαν ήταν το καταδικασμένο αστέρι περιτριγυρισμένο στον ισημερινό του από έναν προϋπάρχοντα δίσκο αερίου και σκόνης, με την έκρηξη να σπρώχνει υλικό προς τα έξω από τον αστρικό πυρήνα, παραμορφώνοντας το σχήμα του άστρου σε κάτι που έμοιαζε με ελιά.
Η έκρηξη δεν ανατίναξε το αστέρι σε σφαιρικό σχήμα. Αντίθετα, η έκρηξη ώθησε βίαια προς τα έξω στις αντίθετες πλευρές του άστρου.
«Τα δεδομένα μιας έκρηξης σουπερνόβα παρέχουν θεμελιώδεις πληροφορίες για την αστρική εξέλιξη και τις φυσικές διεργασίες που οδηγούν σε αυτά τα ουράνια πυροτεχνήματα», δήλωσε ο Yang, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances.
Σημείωσε ακόμη ότι «οι ακριβείς μηχανισμοί πίσω από τις εκρήξεις σουπερνόβα των μεγάλων αστέρων, εκείνων με μάζα πάνω από οκτώ φορές τη μάζα του ήλιου, εξακολουθούν να συζητούνται και είναι ένα από τα θεμελιώδη ερωτήματα που θέλουν να απαντησουν οι επιστήμονες».
Πρόσθεσε ότι οι πρώτες παρατηρήσεις του VLT κατέγραψαν τη φάση κατά την οποία η ύλη που επιταχύνθηκε από την έκρηξη κοντά στο κέντρο του αστεριού διέσχισε την επιφάνεια του αστεριού, τη φωτόσφαιρα.
Μόλις το κρουστικό σοκ, συνέχισε, διαπεράσει την επιφάνεια, απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Στη συνέχεια,το σουπερνόβα φωτίζεται και γίνεται παρατηρήσιμο. Κατά τη διάρκεια μιας σύντομης φάσης, το αρχικό σχήμα έκρηξης του σουπερνόβα μπορεί να μελετηθεί πριν η έκρηξη αλληλεπιδράσει με το υλικό που περιβάλλει το ετοιμοθάνατο αστέρι, είπε ο Γιανγκ.
Αυτό το σχήμα, σημείωσε, προσφέρει ενδείξεις για το πώς πυροδοτήθηκε η έκρηξη στην καρδιά του αστεριού.
Οι νέες παρατηρήσεις φαίνεται να αποκλείουν ορισμένα τρέχοντα επιστημονικά μοντέλα της διαδικασίας της έκρηξης, είπε ο Γιανγκ, καθώς οι επιστήμονες βελτιώνουν την κατανόησή τους για τους θανάτους των τεράστιων αστεριών.
